rug (1)

Net als de top, bestaat ook de rug uit twee spiegelbeeldig verlijmde platen (Esdoorn) - zie de post van het bovenblad (1) in september. De foto toont de hele plaat die vandaag gelijmd is, met een potloodstreep over de las. Ook zie je de smal toelopende rugstrip die ik gemaakt heb van een restje hout. Die strip wil ik precies over de las inleggen en flankeren met smalle versierende strips. 

gitaarbouwersmeeting Barneveld 2011

Vandaag niet gebouwd, maar met Willeke en Denise naar de gitaarbouwersmeeting in Barneveld geweest. Een leuke dag met kijk- en luisterplezier en een workshop over klank en klankhout. En, wat ik hoopte te krijgen - en kreeg - was info betreffende een extra klankgat aan de zijkant van de gitaar.
 

zijkanten (6) gekerfde strips

Tijdens het plakken van de gekerfde strips controleer ik op lijmresten met een oud tandartsspiegeltje. Als ik ze zie, verwijder ik ze terwijl de lijm nog vochtig is. Ik wil later geen lijmklodders zien als ik door het klankgat naar binnen kijk. Lijmresten kunnen de klank beïnvloeden en het staat niet verzorgd.
In de taille steekt de gekerfde strip wat boven de rand uit. Dat is nodig om later onhandige spanning op die plaats in het kwetsbare top- en rughout te voorkomen. Die kier valt weg als over enige tijd de bindingen langs de zijkanten worden aangebracht.
Op de laatste foto is de voltooide assemblage te zien. De zaak blijft in de mal. Hiermee is het werk aan de zijkanten voorlopig klaar. Nu kan de rug - de achterkant van de gitaar - worden gemaakt.

zijkanten (5) afplatten / gekerfde strips

Alvorens gekerfde strips tegen de randen kunnen worden aangebracht, moet de onderkant van de gitaar naar de halskant worden afgeplat. Voor het vastplakken van de strips worden wasknijpers als kleine klemmen gebruikt. De strips doen dienst als lijmrand voor de latere bevestiging van top en rug.

zijkanten (4) blokken

Dit is de lijmopstelling van het hielblok.
Duidelijk is te zien waar later de zwaluwstaart van de hals in komt, als die op de kast wordt bevestigd. Naast die zwaluwstaartverbinding komt er ook nog een bout door het hielblok, die de verbinding tijdens het drogen van de lijm op zijn plaats moet houden. Hoewel later min of meer zonder functie, blijft die bout gewoon zitten. Natuurlijk zijn er een aantal andere manieren om de hals aan de kast te bevestigen, maar deze spreekt mij het meest aan.

zijkanten (3) blokken

Vandaag heb ik de zijkanten aan de binnenkant schoongeschuurd, zodat de gitaar er later door de klankgaten bezien ook netjes uitziet. Daarna het buikblok gemaakt uit een plankje mahonie. Op de foto van het blok zie je aan de onderkant een welving, zodat het blok de kromming van de gitaar volgt, en een gat voor het chassisdeel van het element. De laatste foto toont de lijmopstelling van het blok op de zijkanten.

zijkanten (2) buigen

Het buigen van de zijkanten is prachtig gelukt. Op de foto's is de buigmachine in actie te zien. Mijn manier van buigen is als volgt:

Eerst maak ik het hout met water een beetje vochtig. Vervolgens leg ik aan beide zeiden een vochtige strook papier. Daarna gaat dit geheel tussen twee stalen platen. Op dit pakket wordt een flexibele verwarmingsmat gelegd en daarop weer een metalen plaat. Dit hele pakket schuif ik vervolgens in de buigmachine. De verwarmingsmat wordt op 116 tot 120 graden C gebracht, waardoor het water gaat stomen. Dit dringt diep in de houtvezels door, die zacht worden. Met de machine wordt het hele pakket van hout, papier, stalen platen en verwarmingsmat rustig over de vorm geperst en getrokken en een uur lang op 100 graden C gehouden. Na afkoeling is het hout droog en de nieuwe vorm permanent.

De beide zijkanten zitten voorlopig in de mal (om trekken van het hout te voorkomen), totdat ze verder worden verwerkt - zie laatste foto. Daar hoop ik maandag mee te kunnen beginnen.

zijkanten (1) zagen en schaven

De top is zover klaar. Nu zijn de zijkanten aan de beurt.
Dunne houten stroken moeten in de juiste vorm gebogen worden. Dat doe ik met een buigmachine.
Op de laatste foto liggen de voorbereide zijkanten te wachten om gebogen te worden. Daarvan hoop ik morgen foto's te kunnen posten.

top (8)

De bracen van de top zijn klaar.
Tijd om aan de zijkanten van de kast te beginnen. Daarover in de volgende post meer.

top (7)

De laatste hand aan het plakken van de top bracen. Hier zie je de versteviging van de x.

Nu kan de afwerking met schaaf, bijtel en schuurpapier van de bracen beginnen en daarmee het stemmen van de top. Deze bewerking verdient natuurlijk de uiterste aandacht!

top (6) topplaten

Nog even enkele foto's van de topplaten (de plaatjes die net als de bracings onder de top gelijmd worden). De lichte zijn gemaakt uit restjes hout van de top. Die worden straks o.a. rond het klankgat geplakt. Dat is nodig om 'flapperen' van de klankgat rand te voorkomen (dat zou je kunnen horen). De donkere is de brugplaat en is gezaagd uit een plaatje palissander. Deze komt onder de brug. De nerfrichting van deze brugplaat staat straks onder een flinke hoek ten opzichte van de lijn die de gaatjes voor de snaardoorvoer in de brug vormen. Dan scheurt de zaak straks niet in twee.

Vinden jullie het leuk tot nu toe, of vind je het te gedetailleerdheid ?? 

 

top (5) verlijming van de bracen

Terwijl dit staat te drogen, moet ik mijn kleine lutherie voor een paar uur verlaten omdat de ruimte anders te vochtig wordt. Er staat een droogmachine te stampen, maar die houdt het net niet bij als ik aan het werk ben. De relatieve luchtvochtigheid probeer ik rond 40% te houden. Tijdens verlijmingen is die lage vochtigheid erg belangrijk. Ik ben eens op bezoek geweest bij een bouwer die wat werk van leerlingen had liggen. Daar zag ik een top die zo krom was getrokken, dat het ding de prullenbak in kon. Reden: plakken van de bracen bij te hoge luchtvochtigheid. Vervolgens was de vochtigheid gezakt... Zoiets moet voorkomen worden.

top (4) verlijming van de bracen

Als je een ronde plaat aan de randen ondersteunt en in het midden met een schroef naar beneden drukt, krijg je een parabolische schotel. De kromming is min of meer gelijk aan die van de bracen. De meeste bouwers gebruiken een voorgevormde houten disk. Die kun je kopen of maken - maar dat is respectievelijk duur en moeilijk. Dit systeem van een plaat zacht populierentriplex heb ik zelf bedacht met acceptabel resultaat.
De bracen worden onder klemmen gelijmd op de onderkant van de top. Op de foto's zie je de verlijming van de x-bracen. Als alles geplakt is, begint de afwerking met schaaf, bijtel en schuurpapier.
Hier wordt het belangrijkste deel van de gitaar gebouwd - het eigelijke instrument. De top met al zijn onderdelen bepaald (voor het grootste gedeelte) de klank en de klankkleur.

top (3) bracen

De bracen worden uit het ruwe materiaal gezaagd en met de schaaf, bijtel en schuurpapier verder verwerkt. Natuurlijk moeten de beitels zo scherp als een scheermes zijn. Ze worden geslepen op waterstenen. Op de laatste foto zie je de bracen in een tussenstadium op de werkbank liggen. Op dit moment hebben ze allemaal al - ook de kleintjes - een parabolisch geschaafde onderkant. Dat kun je op de foto goed zien. Die boog is nodig om de top later de nodige welving te geven.
De dikke brace die later onder de toets komt, is al klaar. Het gaatje is nodig om later doorgang te geven aan de inbussleutel voor het stellen van de halskromming.

top (2) bracen van de top

Nu wordt de onderkant van de top gebraced en voorzien van verdere verstevigingen. Dit gebeurt met vurenhouten latjes, vurenhouten plaatjes en een plaat hardhout onder de toekomstige brug.  De foto toont wat materiaal waarvan de bracen gemaakt gaan worden.

rozet (4)

Het voorblad (hierna: 'top') is uitgezaagd (ruim buiten de rand), nadat eerst het hout aan de achterkant met schraapstaal en schuurpapier op een dikte van 3 mm gebracht is. Ook het toekomstige klankgat is uitgefreesd (pas als de kast in elkaar zit, volgt afwerking van de rand). Helemaal aan het eind van de bouw, dus vlak voordat de lak erop gaat, worden de ringen en het parelmoer met fijn schuurpapier zo goed mogelijk afgewerkt.

rozet (3)

De volgende foto's laten de vervolgwerkzaamheden aan het rozet zien. Helaas werkt dit blogprogramma niet lekker, dus bijschriften gaan nu niet.
Eerst werd een kanaal gefreesd voor de inleg van de houten ring. Na plakken en vlakken met schaaf, schraapstaal en schuurpapier van die ring, werden de kanalen van de andere inleg gedeeltelijk gefreesd, ingelegd en afgewerkt. Op de laatste foto zie je de nog natte lijm, terwijl het werkstuk vlakgedrukt wordt tijdens het drogen met een plastik ring en gewicht daarop. De open, lelijke stukken in de inleg is normaal. Op die plaats zijn de aanzetten van de frees en proefjes gebeurd. Later wordt dit bedekt door de toets.
Nog is het rozet niet af. Dat gaat hopelijk morgen gebeuren.